شک در رکعت ها هنگام خواندن نماز

شاید برای شما هم هنگام نماز خواندن اتفاق بیافتد که تعداد رکعت هایی که در نماز خوانده اید فراموش کنید در اینجا نیازی به شکستن نماز خود نیست.در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.

اقسام شک های صحیح

-شکی که در هر جای نماز باشد صحیح است و آن فقط شک بین سه و چهار است.
-شک هایی که فقط در حالت نشسته و بعد از تمام شدن سجده ی دوم صحیح است؛که شامل شک بین دو وسه، شک بین دو و چهار و شک بین سه و چهار.
-شک هایی که فقط در حالت  ایستاده صحیح اند؛ که شامل شک بین سه و پنج، شک بین سه و چهار و پنج و شک بین پنج و شش میباشد.
نکاتی چند در رابطه با احکام شک های صحیح
-در شک های صحیح همیشه بنا را بر طرف زیادی گذاشته می شود مگر آنکه طرف زیادی نماز را باطل کند که در آن صورت بنا را بر طرف کمی باید گذاشت.مثلا در شک بین سه و چهار بنا را بر چهار (طرف زیادی) می گذاریم. ولی در شک بین مثلا چهار و پنج بنا را بر(چهار) طرف کمتر باید بگذاریم زیرا اگر بنا را بر طرف بیشتر بگذاریم نماز باطل می شود. پس به طور کلی در شک های صحیح هر جا که اگر بنا را بر بیشتر بگذاریم نماز باطل میشود بنا را بر کمتر میگذاریم.
- پس از بنا  گذاردن  بر طرف زیادی،  اگر طرف زیاد رکعت آخر نماز باشد در همان رکعت نماز را تمام می کند. مانند شک دو و چهار و یا مانند شک سه و چهار. و اگر طرف زیادی رکعت آخر نماز نباشد باید مقدار کم را بخواند تا تکمیل شود. مانند شک دو و سه که باید یک رکعت دیگر بخواند و نماز را سلام بدهد و سپس نماز احتیاط بخواند.
-پس از بنای بر زیادی و تمام کردن نماز باید بدون انجام کاری که منافی با نماز است مقدار کمبود احتمالی نماز را بوسیله خواندن نماز احتیاط جبران کرد. مثلا در شک بین سه و چهار که بنا را بر چهار میگذارد و نماز را لام میدهد چون ممکن است که در واقع سه رکعت شده و سلام داده باشد باید یک رکعت نماز احتیاط بخواند.
-در چهار شک (شک بین سه و پنج، شک بین سه و چهار و پنج، شک بین پنج و شش و شک بین چهار و پنج در حالت ایستاده) نماز گزار وظیفه دارد که بنشیند که اگر بنشیند یک رکعت به عقب بر میگردد و تبدیل میشود به (شک بین دو و چهار، شک بین دو و سه و چهار، شک بین چهار و پنج و شک بین سه و چهار) بنا بر این حکم چهار شک در حال ایستاده مانند سه شک در حال نشسته و یک شک سه و چهار در همه حا ل است.
-در چهار شک قبل پس از نشستن و عمل نمودن به دستور شک ، بعضی از فقها فرموده اند: پس از نماز و عمل به دستور شک باید برای قیام زیادی دو سجده سهو بنماید.
حکم شک های صحیح

حکم شک سه و چهار
در شک سه و چهار در هر کجای نماز باشد باید بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از نماز یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته به جا آورد. و احتیاط مستحب آن است که هر دو را بخواند یعنی هم یک رکعت ایستاده و هم دو رکعت نشسته بخواند. و بهتر است در این صورت دو رکعت نشسته را قبل از یک رکعت ایستاده بخواند؛ ولی بعضی از فقها فرموده اند: بعد از نماز، احتیاط را بخواند.
حکم شک دو و سه
کسی که بعد از تمام شدن سجده ی دوم شک کند دو رکعت خوانده یا سه رکعت ، باید بنا بگذارد بر اینکه سه رکعت خوانده و یک رکعت دیگر بخواند و نماز را تمام کند و بعد از نماز یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته به جا آورد. و احتیاط مستحب آن است که هر دو را انجام دهد. ولی یک رکعت ایستاده را قبل از دو رکعت نشسته بخواند.و بعد هم احتیاط مستحب آن است که اصل نماز را دوباره بخواند.
نکته:
اگر کسی بعد از تمام شدن سجده دوم شک کند که  دو رکعت خوانده یا سه رکعت و در همان حال بداند که در این نماز تشهد را  نخوانده است باید بنا را بر این بگذارد که سه رکعت خوانده است و بقیه نماز را ادامه دهد و بعد از نماز تشهد را قضا نماید.
حکم شک دو و چهار
در شک بین دو و چهار بعد از تمام شدن سجده ی دوم، نمازگزار باید بنا را بر این بگذارد که چهار رکعت خوانده و نماز را تمام کند وبعد از نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند.
حکم شک دو وسه و چهار
در شک بین دو و سه و چهار بعد از تمام شدن سجده ی دوم یا بعد از داخل شدن در سجده ی دوم باید بنا را بر این بگذارد که چهار رکعت خوانده و بعد از نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و بعد از آن دو رکعت نماز احتیاط نشسته به جا آورد.
حکم شک سه و پنج
در شک بین سه و پنج در حال ایستاده باید بنشیند که پس از نشستن شکش به شک دو و چهار تبدیل می شود، که باید طبق وظیفه آن شک عمل کند؛ یعنی پس از سلام نماز، دو رکعت نماز احتیاط ایستاده انجام دهد و بعضی از فقها فرموده اند: بنا بر احتیاط واجب اصل نماز را نیز اعاده کند.
حکم شک سه و چهار و پنج
در شک بین سه و چهار و پنج در حالت ایستاده نماز گزار باید بنشیند که بعد از نشستن شکش به شک بین دو و سه و چهار تبدیل میشود که باید طبق وظیفه آن شک عمل کند، یعنی پس ازسلام نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و بعد دو رکعت نشسته به جا آورد؛ ولی بعضی از فقها فرموده اند: احتیاطا اصل نماز را اعاده کند.
حکم شک پنج و شش
در شک بین پنج و شش در حال ایستاده باید بنشیند که پس از نشستن شکش به شک چهار و پنج در حال  نشسته بر می گردد،که باید بعد از سلام نماز دو سجده ی سهو به جا آورد و به فتوای بعضی از فقها دو سجده سهو هم برای  قیا م بیجا انجام دهد، و بعضی از فقها فرموده اند: بنابر احتیاط اصل نماز را اعاده کند.
حکم شک چهار و پنج
در شک چهار و پنج در حال نشسته بعد از سربرداشتن از سجده ی دوم باید بنا را بر  چهار بگذارد و پس از سلام نماز، دو سجده ی سهو بنماید و نمازش صحیح است و اما در شک چهار و پنج در حال ایستاده باید بنشیند که پس از نشستن شکش به شک سه و چهار بر می گردد، یعنی باید یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته به جا آورد و به فتوای بعضی از فقها بنابراحتیاط واجب اصل نماز را نیز اعاده کند.
نکاتی پیرامون نماز در صورت شک
اگر یکی از شک های صحیح برای انسان پیش بیاید نباید نماز را بشکند و اگر نماز را بشکند گناه کرده است و چنانچه قبل از اینکه کاری را که نماز را باطل میکند انجام دهد شروع به نماز دیگری بکند آن نماز هم باطل میشود و اما اگر بعد از انجام کاری که نماز را باطل میکند مشغول نماز دیگری شود این نماز دوم (نماز جدید) صحیح است.
اگر یکی از شک هایی که نماز احتیاط برای آنها واجب است برای انسان پیش بیاید انسان باید بعد از اتمام نماز نماز احتیاط را بخواند  و بعد نماز دیگری را شروع کند اما اگر نماز احتیاط را نخواند و بلافاصله قبل از اینکه کاری که نماز را باطل کند انجام دهد نماز دیگری را از سربگیرد نماز جدیدش باطل است. ولی اگر نماز احتیاط را نخواند و کار یهم که نماز را باطل می کند انجام دهد سپس نمازی را شروع کند نماز اولی که نماز احتیاطش واجب بوده چون انجام نداده دچار اشکال میشود.اما نماز جدیدش کاملا صحیح است.
کسی که نشسته نماز میخواند اگر شکی کند که باید برای آن یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته بخواند، باید دو رکعت نشسته به جا آورد.
نماز احتیاط
تعریف نماز احتیاط: ان است که انسان برای جبران کمبود نماز به خاطر خللی که بر اثر شک در نماز ایجاد شده است کارهایی را در قالب نماز احتیاط انجام بدهد.
روش خواندن نماز احتیاط
کسی که نماز احتیاط بر او  واجب است بعد از سلام نماز باید فورا قبل از آنکه رو از قبله برگرداند یا قبل از اینکه کاری که نماز را باطل می کند انجام دهد باید نیت نماز احتیاط را بکند و تکبیر بگوید و حمد را بخواند و به رکوع برود و دو سجده را به جا بیاورد باید دقت کند اگر یک رکعت نماز احتیاط به او واجب است بعد از این مراحل تشهد را خوانده نماز را سلام بدهد. ولی اگر دو رکعت نماز به انسان واجب باشد باید بعد از دو سجده یک رکعت، یک رکعت دیگر مانند رکعت اول به جا آورده و سپس تشهد خوانده و سلام نماز را بدهد.
نماز احتیاط نیاز به نیت و تکبیرة الاحرام و خواندن حمد و...دارد اما نباید تسبیحات اربعه خواند و باید بین نماز احتیاط و نماز قبلی فاصله ایجاد نشود و چیزی که منافات با نماز دارد(چیزی که باطل کننده نماز است) بین نماز احتیاط و نماز قبلی انجام نگیرد.

منبع:رسانه و پایگاه جامع فرهنگی و مذهبی یارگمنام،بانونت